|
ҳужжат бўлган, рўза қодир бўлган муқимларга фарз бўлган, касал ва мусофирлар эса уни тутишлари ҳам, тутмасликлари ҳам мумкин бўлган, шифо топишига умид йўқ касаллар, қариб қолган чоллар, кампирлар уни тутмасдан фидя беришлари лозим бўлган. Бу муборак оят мана шу маънони англатади.
Ибн Аббосдан қилинган ривоят ҳам мана шу маънони таъкидлайди. Бухорий, Абу Довуд ва бошқалар ривоят қиладилар: «Ибн Аббос айтдики, бу оят насх қилинган эмас. Бу ерда рўза тута олмайдиган қари чол ва кампир назарда тутиляпти. Улар ҳар бир куннинг ўрнига бир мискинни овқатлантирадилар».
7- ( وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ рўза тутишга қийналадиган кишилар бир мискин-бечоранинг бир кунлик таоми миқдорида эваз тўлашлари лозим), деган гапдан кейин
فَمَن تَطَوَّعَ خَيْراً فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ
(бас, ким ўз ихтиёри билан зиёда яхшилик қилса (лозим бўлганидан ортиқроқ эваз тўласа), ўзига яхши), деган гап айтиляпти. Яъни, кимки талаб қилинган фидядан кўпроқ фидя чиқарса, ўзи учун яхшироқ бўлади, ўзи Аллоҳга янада яқинроқ бўлади.
Ҳар кунлик фидянинг миқдори бир мискиннинг овқатланишига етадиган маблағдир. Чунки (طَعَامُ مِسْكِينٍ ) ( × فِدْيَة )дан бадалдир. Яъни, бир кунлик фидя мискиннинг бир кунлик овқатидир. Овқат замон билан ўлчанади. Ўша замонда одатда мискин бир кунда қанча овқат еса, бир кунлик фидянинг миқдори ўшанча бўлади.
8- (وَأَن تَصُومُواْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ агар билсангиз, рўза тутишингиз ўзингиз учун яхшироқдир). Яъни, мусофирми, касалми, бошқами, кимга рўза тутиш ёки тутмаслик ихтиёри берилса ва ортиқча қийинчиликсиз рўза тутишнинг имкони бўлса, унинг рўзани тутмаганидан кўра тутгани афзалроқ. Лекин агар рўза унинг касали ёки сафарини оғирлаштириб юборадиган бўлса, рўза тутмагани яхшироқ. Ҳадисда келади:
«أَنَّ رَسُولَ اللهِ A رَأَى رَجُلاً قَدْ ظَلَّلَ عَلَيْهِ فَقَالَ: مَا هَذَا؟ قَالُوا: صَائِمٌ. قَالَ: لَيْسَ مِنْ الْبِرِّ الصِّيَامُ فِى السَّفَرِ»
«Пайғамбар с.а.в. бир кишига соя қилиниб турилганини кўриб, бу нима, деб сўрадилар. У рўзадор, деган жавоб бўлди. Шунда у зот, сафарда рўза тутиш яхши эмас, дедилар».49 Яна бир ривоятда бундай дейилган:
104-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208